Poniższy tekst jest swego rodzaju uzupełnieniem do mojego artykułu o alternatywnych lampach do Silver Luny.
Zobacz: Zamienniki lamp do “Silver Luny”
Przyznam ze po tej żonglerce lampami, coraz bardziej przychylam się do opinii Pana Wojciecha Padjasa którą raczył wyrazić w artykule:
Mira Ceti a nawet dwie.
Nie można traktować zmian brzmieniowych pomiędzy oryginalnym zestawem lamp a zestawieniami prezentowanymi poniżej, w oderwaniu od materii muzycznej jakiej słuchamy, zestawieniu naszego wzmacniacza z konkretnym głośnikiem oraz sprawy bardzo istotnej czyli akustyki wnętrza w którym dokonujemy odsłuchów.
Wiele na ten temat pisałem we wcześniejszych artykułach
Jak kreować indywidualne brzmienie wzmacniacza,
Akustyka pomieszczenia.
Reasumując, gra cały system w konkretnym zestawieniu a nie tylko dana lampa.
Wrażenia jakie opisuję są wypadkową powyższych składowych które w konsekwencji tworzą konkretne wrażenie podczas odsłuchu.
Dlatego proszę traktować poniższe rozważania jako swego rodzaju wskazówkę a nie prawdę objawioną.
Oczywiście pewne elementy brzmienia jakie kreują poszczególne lampy są stałe.
Sposób oddawania mocy, dynamika czy ogólnie, barwa dźwięku.
Poniżej opisałem najciekawsze moim zdaniem zestawienia dla lamp 12AX7.
Do odsłuchów służyły dwa komplety głośników firmy Pylon Audio:
Opale 23 – głośniki podłogowe o dobrze zaznaczonym basie i nieźle kreowanym środku i górze pasma.
Jest to głośnik grający bardzo przestrzennie, przeznaczony do średniej wielkości pomieszczeń.
Diamond Monitor – głośnik podstawkowy grający jasnym dźwiękiem z dobrze kontrolowanym basem, świetnymi średnimi tonami i przestrzenią.
W mojej opinii gra czysto będąc jednocześnie neutralny brzmieniowo, i świetnie zdaje egzamin w mniejszych pomieszczeniach.
Zestawienie 1
6CA7 EH + Sovtec 12ax7 WA i WB
Zupełne przeciwieństwo lampy Sovtek LPS które opisywałem w poprzednim artykule.
Brzmienie obu lamp WA i WB jest praktycznie takie samo.
Wersja WB ma nieco większe wzmocnienie i wydaje mi się ze lepiej radzi sobie z materiałem muzycznym o zróżnicowanej dynamice.
Jednak jest to w mojej opinii matowy, niezbyt muzykalny dźwięk.
Jak dla mnie nie ma tu wyraźnych wybrzmień instrumentów.
Średnie zakresy brzmią płasko i są wycofane.
Dźwięk bez wyrazu ostry ale w tym negatywnym wymiarze.
Wszystko brzmi strasznie sucho.
Zatem w przypadku Silver Luny nie rekomenduję lamp Sovteca w wersjach WA i WB.
Zastawienie 2
6CA7 EH + EH 12ax7 wersja Gold.
Dosyć ciekawe granie przypominające fabryczny set (EL34 i 12ax7 EH) lecz znacznie mocniejszy.
Lepsze wybrzmiewanie środkowych zakresów pasma.
Jasno grające wysokie tony.
dół znacznie lepiej kontrolowany niż z setem EL34 EH.
Ogólnie wrażenie dosyć dynamicznie grającego systemu.
Wydaje mi się że powinien dobrze brzmieć z niezbyt ostro i detalicznie brzmiącymi kolumnami.
Jeśli zestawicie to z głośnikami o analitycznej ostrej i mało ciepłej barwie dźwięku, stracicie walor lampowego brzmienia.
Uzyskacie efekt bardziej tranzystorowy.
W tym zestawieniu energia i emocjonalność przekazu lepsza jest na Diamondach.
Opale 23 z kolei dały masywniejszy, mocniejszy dźwięk.
Zestawienie 3
6CA7 + Tung Sol 12AX7 wersja Gold
To zestawienie mocno uspokaja grę wzmacniacza.
Niskie częstotliwości są odgrywane z dużą dyscypliną.
Basy nie “rozłażą” się i są punktualne, dobrze zgrywając się ze średnim podzakresem.
Środek za to ładnie wybrzmiewa i do tego przestrzeń jest szeroka i dobrze wyczuwalna.
Do odsłuchów jazzu, bluesa czy klasyki bardzo dobre.
Jednak jeśli słuchacie mocniejszego rocka to w moim przekonaniu możecie czuć niedosyt.
Dlatego do “mocniejszych” gatunków muzycznych, układ na Sovteku LPS wydaje się bardziej że tak powiem “efektywny”.
Lampy 6CA7 i Tung-Sol, gold to niezwykła liniowość i kultura grania tego zestawu.
Bardzo dobre odwzorowanie barwy i brzmienia instrumentów akustycznych.
Ten zestaw daje w mojej ocenie zrównoważone spokojne granie Luny.
Tung Sol 12AX7 w wersji podstawowej gra podobnie lecz charakteryzuje się mniejszą kreacją przestrzenną.
Rekomendował bym do Opali 23.
Wygrzewanie by osiągnąć optimum brzmienia to minimum 150 godzin.
Zestaw 4
Lampa mocy Tung Sol EL34B i Sovtec 12AX7 wersja LPS
To zestawienie którego zabrakło w poprzednim artykule więc w uzupełnieniu.
Sovtek LPS to dosyć zaskakująca lampa.
Daję silny drive z dobrze zaznaczanymi sopranami i szczegółowością brzmienia.
W zestawieniu z Tung-Solami zdecydowanie wzmacnia ich brzmienie.
Co prawda nie tak mocno jak w zestawieniu z 6CA7 Harmonixa, lecz mocniejsze basy i wysokie tony, są tu bardzo odczuwalne.
Środek pasma zachowuje swoje wysycenie lecz lekkiego konturu nabierają skraje pasma.
Tu talerze brzmią mocno i tweeter się nie nudzi.
Słuchałem na nim również mocnego rocka (Dream Theater , Tony Iommi, Metallica) i ten zestaw dosyć fajnie podkreśla moc takiej muzyki.
Co ciekawe również z jazzem na przykład Torda Gustavsena czy New Modern Quartet brzmi to interesująco.
Nie usłyszycie tu sztucznego ocieplania i rozmiękczania skrajów pasma ale zyskuje się rozdzielczość i kierunkowość dźwięku zapewne przez to że góra pasma nabiera ostrości i rozdzielczości.
Słuchałem z oboma typami głośników.
W obu przypadkach zagrały bardzo dobrze choć z Diamondami bardziej analitycznie.
Zestaw 5
Tung Sol El34B i Tung Sol 12AX7 Gold
Ciekawy zestaw uspakajający odgrywaną muzykę.
Tu nie będzie mocy jak w przypadku Sovteka LPS.
Skraje pasma nie mają takiej ostrości i co nie znaczy że nie są odgrywane precyzyjnie.
Trochę podobne granie jak w przypadku Psvane 12AX7 TII Gold aczkolwiek szczegółowość Psvane w przestrzeni jest moim zdaniem jnieco lepsza.
Bas jest zdyscyplinowany i punktualny.
Brzmienie w całości pasma wyrównane.
Jak dla mnie raczej do słuchania jazzu, akustyki, bluesa.
Na obu zestawach głośników muzyka brzmi dobrze.
Jeśli szukasz niezbyt ostrego brzmienia całości z lekko matową barwą dźwięku to to zestawienie powinno ci się spodobać.
Zestaw 6
Tung Sol EL34B i Elektro Harmonix 12AX7
Wrażenia podobne jak w powyższym układzie.
Dosyć wyrównane brzmienie z lekkim uwypukleniem górnych częstotliwości w stosunku do setu na Tung-Solach, Goldach.
Przypomina nieco oryginalny set na EH z którym sprzedawana jest Silver Luna.
Tung Sol EL34 jest lampą grającą wyrównanym dźwiękiem.
Tak więc niweluje ona lekką ostrość czy chropowatość driverów EH.
Do jazzu, bluesa, czy klasyki fortepianowej jest dobra.
Choć i rocka daje się z tego słuchać lecz tu nie będzie takiego drive jak w przypadku Genalexa czy Sovteka LPS
Zestaw 7
Genalex KT77 Tun Sol 12AX7 Gold
Całkiem dobre zestawienie podobne do tego gdzie zamiast Genalexa gra Tung-Sol EL34B.
Różnica to trochę mocniejszy drive i jaśniejsze, bardzo równe granie całości.
Dobra kontrola basów.
Czuć że wzmacniacz ma oddech, ma powietrze, a przestrzeń jest tu bardzo dobra.
Średnica odwzorowana poprawnie bez podbarwień.
Zarówno fortepian Arona Goldberga jak i głos Kasandry Wilson brzmią doprawdy świetnie.
Bardzo przejrzysta choć nienachalna góra pasma.
Zestawienie praktycznie do słuchania wszystkiego.
Jeśli poszukujesz bardzo zrównoważonego grania z dobrym drivem i selektywnie podawanym całym zakresem pasma.
To taki kulturalny i “jasny” przekaz muzykalnej Luny.
Generalnie ten zestaw zagrał dobrze z oboma głośnikami.
Podsumowanie
Wygląda na to że Silver Luna to wdzięczny wzmacniacz.
Wdzięczny bo za stosunkowo nieduże pieniądze, brzmienie można w nim kształtować w bardzo różny i indywidualny sposób.
Jeśli chcecie uzyskać efekt zwolnienia, dużego ocieplenia, mocno lampowego drive’u z ciekawą wielowymiarową przestrzenią i dysponujecie głośnikami grającymi miękko z niezbyt ostrymi sopranami, polecił bym iść w stronę Tung-Sol 34B lub KT77 i Psvane 12AX7 w wersji TII gold.
Uzyskacie kwintesencję lampowego miękkiego grania.
Jeśli zaś szukacie mocnego rockowego brzmienia z dobrym dynamicznym basem, na pewno spodoba się wam zestawienie 6CA7 EH i 12AX7 Sovtek w wersji LPS.
Do Heavy Metalu ale i symfoniki jak znalazł choć i innych gatunków muzycznych słucha się z tego zestawienia dobrze.
Oczywiście są również opcje pomiędzy.
W mojej opinii Tung-Sol EL34B to lampa która gra bardzo wyrównanym dźwiękiem nie specjalnie wzmacniająca którykolwiek z podzakresów .
Tak więc dobranie do niej odpowiedniego drivera spowoduje że wzmacniacz zwolni lub przyśpieszy.
Z kolei KT 77 to lampa mocy która gra mocno ale bardzo analitycznie.
Oczywiście nie będzie wam faworyzowała góry, środka, czy dołu pasma ale zestawianie jej z ostrzej grającymi lampami 12AX7 takimi jak Sovtek LPS czy Genalex nie będzie chyba najlepszym rozwiązaniem.
W tym układzie pewnie Tung-Sol Gold , czy wspomniana wcześniej Psvane TII , dadzą lepszy efekt.
Jak dla mnie największą niespodziankę sprawił Tung-Sol Gold w zestawieniu z 6CA7 EH.
Otrzymujemy niezwykle synergiczny układ z bardzo dobrym kulturalnym brzmieniem lecz to powinno współgrać z większym kolumnami lub głośnikami wysoko-skutecznymi.
Podobnie ma się sprawa z Tung-Sol 34B i driverem Genalex Lion Gold lub Tung-Sol Gold.
Uzyskuje się bardzo przestrzenne zrównoważone granie w przypadku Genalexa trochę mocniejsze i jaśniejsze i bardzo przestrzenne.
Natomiast w przypadku Tung-Sol Gold, ciemniejsze lekko ocieplone lecz z dużą głębią.
Tak więc jeśli chodzi o lampy 12AX7 to:
Sovtek LPS – da wam mocny drive z dobrymi, selektywnymi sopranami, i punktualnym mocnym dołem.
Dobrze do niej dobrać nieco łagodniejszą lampę mocy.
To opcja raczej dla kogoś kto ponad czar miękkiej lampy, przedkłada selektywność i emocjonalność grania.
Tung-Sol Gold – wyrównuje brzmienie lekko zaokrąglając skraje pasma.
Dysponuje ładnym przestrzennym brzmieniem lecz nieco wycofuje basy.
Lepiej stosuj gdy masz skuteczne i duże głośniki.
Elektro-Harmonix to lampy grające bardzo żywiołowo wręcz organicznie.
Emocje często biorą w nich górę nad szczegółowością ale w odpowiednich zestawieniach np z TunSol34B grają całkiem fajnie.
Genalex Gold Lion – lampa o mocnym analitycznym wyrównanym brzmieniu z dobrą albo wręcz bardzo dobrą kreacją przestrzenną.
Świetnie oddawana szczegółowość w brzmieniu instrumentów.
W połączeniu z Tun-Sol EL34B daje dosyć synergiczne brzmienie.
Psvane 12AX7 TII, ciemne, smoliste lecz bardzo przestrzenne granie.
Trochę luźniejszy mocniejszy dół oraz lekko zaokrąglona góra pasma.
Idealna na wieczorne odsłuchy jazzu i bluesa.
W odpowiednim zestawieniu z lampą mocy i głośnikiem, kwintesencja ciepłego miękkiego lampowego grania.
To co w konsekwencji zmian lamp, usłyszycie w głośnikach, będzie zależało od sumy wszystkich elementów waszego zestawu audio.
To w jakim kierunku z brzmieniem iść, zależy od indywidualnych preferencji słuchacza.
Jeśli macie jakiekolwiek wątpliwości co do doboru lamp lub jakieś pytania, to proszę napiszcie do mnie maila.
Postaram się w miarę możliwości odpowiedzieć.
Życzę dobrej zabawy podczas wymiany lamp i oczywiście satysfakcjonujących odsłuchów.
Wszystkie lampy oprócz 12ax7 Psvane Gold TII, można kupić w firmie Toroidy, którym dziękuję za użyczenie lamp do przedniej zabawy.
Tekst i zdjęcia Robert Bajkowski
Pierwsza część artykułu o doborze lamp dla Silver Luny jest tutaj:
Zamienniki lamp do “Silver Luny”
